صادرات

صادرات غیرنفتی همواره از مهمترین مسائل مورد نظر دست اندرکاران و سیاست گزاران اقتصادی و بازرگانی ایران بوده است. لذا ایجاد تسهیلات در زمینه های صادرات موجب تحرک در مکانیزم تجارت خارجی و نقش موثر در رشد تولید ناخالص ملی خواهد داشت.

صادرات : در لغت به معنای انتقال کالا یا ارسال و فرستادن کالا از جایی به جای دیگر چه در داخل کشور و یا از داخل به خارج از کشور، که در این مجموعه منظور از صادرات خروج کالا از کشور، مورد نظر است.

صادر کننده : به هر شخص حقیقی و یا حقوقی که دارای کارت بازرگانی و یا مجوز وزارت بازرگانی بوده و اقدام به صدور کالا نماید صادر کننده اطلاق می شود.

در آیین نامه اجرایی قانون گمرکی صادرات به دو دسته تقسیم شده است:

1. صادرات قطعی
2. صادرات موقت

صادرات قطعی

ارسال کالا به خارج از کشور به منظور فروش یا مصرف در کشورهای خارجی به عنوان صادرات قطعی تلقی می شود. صادرات قطعی، از پرداخت حقوق گمرک و سود بازرگانی عوارض و مالیات معاف می باشد و لیکن مشمول هزینه های گمرکی است. هزینه های گمرکی شامل تخلیه و بارگیری، انبارداری، آزمایش و تعرفه بندی، بدرقه کالا و خدمات فوق العاده است که میزان و شرایط دریافت آن با تصویب هیئت وزیران تعیین می شوند.

تشریفات مربوط به صادرات کالا

الف) برای صدور کالا صاحب کالا یا نماینده قانونی او باید اسناد و مدارکی را که قبلا تهیه و تدارک دیده است جهت ارائه به گمرک آماده داشته باشد:

• قبض انبار (در مواردی که کالا به اماکن گمرکی تحویل شده باشد)
• اصل و کپی کارت بازرگانی (جز در موارد استثنایی که طبق مقررات صادرات و واردات پیش بینی شده است)
• مجوز صدور برای کالاهای مجاز مشروط (حسب مورد)
• ارائه گواهی بهداشت (حسب مورد برای فراورده های نباتی صادراتی)
• ارائه گواهی استاندارد (حسب مورد برای اقلامی از صادرات که رعایت استانداردهای اجباری اعلام شده در مورد آن ها الزامی می باشد)
• قیمت گذاری کالاهای صادراتی (توسط کمیسیون نرخ گذاری کالای صادراتی که در محل مرکز توسعه صادرات تشکیل می شود)
• تنظیم صورت عدلبندی (حسب مورد – در خصوص کالاهای یکنواخت لازم نیست)
• اصل و کپی وکالت نامه (در مواردی که اظهارکننده کالا به گمرک غیر از صاحب کالاست)
• معرفی نامه رسمی دایر به معرفی نماینده (حسب مورد)
• سایر اسنادی که ممکن است در موارد استثنایی ارائه آن ها از طرف صاحب کالا به توصیه گمرک ضروری تشخیص داده شود. (مثلاً نتیجه آزمایش کالا جایی که لازم باشد)

ب) اظهارنامه صادراتی یا کالای خروجی را که گمرک برای همین منظور در اختیار صادر کنندگان قرار می دهد تنظیم نماید.

اظهارنامه گمرک توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی او تنظیم و اطلاعات مورد نیاز گمرک که راجع به موارد زیر است در آن منعکس می گردد:

• مشخصات صادر کننده و ارسال کننده کالا / مشخصات نماینده صادر کننده
• مشخصات گیرنده کالا در مقصد
• مشخصات خریدار (در مواردی که غیر از گیرنده باشد)
• شماره و تاریخ و مشخصات مجوز صدور و سایر گواهی های ارائه شده حسب مورد
• کشور مبداء محل ساخت یا تولید کالا
• کشور مقصد وسیله حمل یا به طور کلی مقصد وسیله حمل
• کشور مقصد نهایی
• شرایط معامله و پرداخت و تحویل کالا
• وسیله حمل
• محل بارگیری
• گمرک محل انجام تشریفات صدور کالا
• مشخصات محموله (نوع، ابعاد، تعداد بسته ها. وزن خالص، ارزش صادراتی کالا)
• مشخصات کالا (تعرفه، کالا، تعداد یا مقدار کالا، وزن خالص، ارزش صادراتی کالا)
• محاسبه و درج هزینه های گمرکی (انبارداری، باربری، مهر سربی، مهر لاکی)

صادرات موقت

کالاهایی که برای انجام تعمیر، تکمیل یا شرکت در نمایشگاه های خارجی، به صورت موقت به خارج از کشور ارسال و پس از آن اعاده می شود، صادرات موقت نامیده می شود. صادرات موقت شامل سه بخش ذیل است:

بخش اول

کالاهای ایرانی که به منظور تعمیر یا تکمیل یا برای شرکت در نمایشگاهها به خارج از کشور ارسال و پس از آن اعاده می شوند به شرط اینکه تعرفه کالا تغییر نکند . کالاهای مشمول این بخش آنچه را که خروج قطعی آن از کشور مجاز و آزاد است می توان با رعایت مقررات مربوط با تنظیم اظهارنامه و اخذ گواهی و اجازه خروج برای تعمیر یا شرکت در نمایشگاه با تودیع سپرده اقدام به صدور کالا کرد. هرگاه کالا از انواع ممنوع الصدور یا غیرمجاز و یا مشروط باشد می توان پس از کسب مجوزهای صدور و اجازه گمرک ایران اقدام به صدور موقت کالا کرد.
در مورد خروج موقت کالا که به منظور انجام تعمیر یا تکمیل در خـارج از کشــور بـه گمـرک ارائـه می گردد صاحبان کالا باید اظهارنامه خروج موقت را در دو نسخه تنظیم و تسلیم گمرک نموده و در صورتی که نیاز به ارائه سپرده باشد ( با توجه به نوع کالا ) به میزان ارزش کالا سپرده اخذ و پس از آن کالا مورد ارزیابی قرار می گیرد و بعد از خاتمه ارزیابی به کالای مربوطه پلمب گمرک یا هر گونه علامت دیگری که در زمان عودت قابل شناسایی باشد الصاق و پروانه صادرات موقت صادر و در متن پروانه مدتی را که بعد از انقضای کالا به کشور عودت داده شود قید می گردد و سپس در اختیار صاحب کالا جهت صدور قرار می گیرد.

تمدید مدت پروانه صادرات موقت

اگر منظور صاحب کالا از صادرات موقت ( خروج موقت ) در مدت اعتبار پروانه انجام نشود می تواند از گمرک صادر کننده پروانه ، تقاضای تمدید کند . گمرک صادر کننده پروانه قادر است به مدت سه ماه پروانه را تمدید نماید و مازاد بر آن تمدید مهلت با موافقت دفتر صادرات گمرک ایران می باشد .

بخش دوم

وسائط نقلیه از نوع لوکوموتیو ، واگن ، هواپیما و حتی کشتی متعلق به کشور ایران که بطور منظم در خطوط بین ایران و کشورهای خارجی در حرکت هستند مشمول عنوان صادرات موقت می باشند.

این وسایل از انجام تشریفات تسلیم اظهارنامه صدور موقت و تودیع پیمان ارزی معاف هستند و تنها موظف به ارائه اظهارنامه اجمالی یا ارائه و تسلیم یک نسخه مانیفست در هر مسافرت می باشند . در خصوص وسائط نقلیه و حتی چهارپایان و وسایل غیر موتوری به طور کلی و نیز وسائط نقلیه شخصی می بایست اظهارنامه موقت و پروانه خروج صادر شود . پروانه صدور موقت وسائط مذکور به مدت یکسال اعتبار دارد و در فاصله این مدت وسیله نقلیه مذکور می تواند به دفعات رفت و آمد نماید . در این مدت مراتب ورود و خروج در گمرک مرزی با قید تاریخ پروانه ثبت می شود . صدور پروانه خروج موقت وسائط نقلیه موتوری و غیر موتوری مذکور منوط به ارائه پروانه شناسایی صادره از نیروی انتظامی است .

بخش سوم

دامهایی که برای تعلیف به طورموقت از کشور خارج می شوندمشمول عنوان صادرات موقت بوده و در ورود از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض معاف می باشند .
نتایج دامهای مذکور که درمدت تعلیف بوجود آمده اند نیز در بازگشت از پرداخت وجوه مزبور معاف است . تشریفات خروج و معاودت این دامها تابع مقررات آئین نامه مخصوص تعلیف اغنام و احشام مصوب هیئت وزیران می باشد .

انواع کالاهای صادراتی

1. کالاهای صادراتی به سه گروه تقسیم می شوند: مجاز : کالایی است که با صدور آن با رعایت ضوابط نیاز به کسب مجوز ندارد. منظور از ضوابط امنیت صادرات برخی کالاها با رعایت این ضوابط انجام می شود مثل اخذ گواهی استاندارد.
2. مشروط : کالایی است که صدور آن با کسب مجوز امکان پذیر است.
3. ممنوع الصدور : کالایی است که صدور آن به موجب شرع مقدس اسلام به اعتبار خرید و فروش یا مصرف ( همانند مشروبات الکلی و آلات قمار) و یا به موجب قانون ممنوع است (همانند اشیاء میراث فرهنگی و عتیقه). همچنین دولت می تواند بنا به مقتضیات و شرایط خاص زمان با رعایت قوانین مربوطه صدور بعضی از کالاها را ممنوع نماید. نحوه صدور کتب ، نشریات ، فیلم ، نوار ، تابلو نقاشی ، و سایر آثار فرهنگی هنری . صدور کتب و نشریات ، فیلم ، نوار که نشر و پخش آنها در کشور ممنوع نیست مجاز است . صدور تابلوی نقاشی و سایر آثار فرهنگی با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجاز می باشد .

مراحل انجام صادرات

انجام صادرات و فروش کالا در بازارهای خارجی از ظرائف و حساسیت های خاصی برخوردار است، که عدم توجه به آن ها ممکن است سرمایه گذاری های انسانی و مالی را در این خصوص به هدر دهد. صادرات مانند هر کار تجاری دیگر نیازمند آینده نگری، برنامه ریزی، آشنایی با روش های علمی، تحرک لازم و جلب اعتماد خریداران خارجی است. مراحل صدور کالا را می توان به شرح زیر فهرست نمود:

1. بازاریابی
2. کسب مجوز صدور
3. تعیین قیمت صادراتی توسط کمیسیون نرخ گذاری
4. صدور پروفرما
5. تهیه و تدارک و بسته بندی
6. تعیین ارزش گمرکی
7. دریافت گواهی بازرسی کالا
8. صدور فاکتور و اخذ گواهی مبداء
9. عقد قرارداد حمل و بیمه
10. اظهار کالا به گمرک
11. ارسال کالا و دریافت واریز نامه یا گواهی صدور