اقدام برای پرداخت
در تجارت بین الملل، طرفین معامله در دو کشور متفاوت هستند و معمولأ مورد معامله (کالا)، از نزدیک مشاهده و تحویل داده نمی شود. بنابراین فروشنده بر اساس میزان اعتمادی که به خریدار و اوضاع سیاسی و اقتصادی حاکم بر کشور خریدار دارد می تواند روش های مختلفی را برای دریافت وجهی که در مقابل انتقال مالکیت کالا به خریدار می دهد، انتخاب نماید. البته هر یک از روش های مذکور محاسن و ریسکهایی برای خریدار و فروشنده دارند.
انواع روش های پرداخت
شیوه های پرداخت در معاملات بین المللی ، نظر به عوامل مختلف ، متفاوت است. طرفین با در نظر گرفتن میزان اعتمادی که به همدیگر دارند و نیز با ملاحظه اوضاع و احوال اقتصادی و سیاسی ، یکی از انواع شیوه های پرداخت را در معامله خود انتخاب می نمایند.
- پرداخت نقدی یا پیش پرداخت : در این حالت خریدار کالا ، تمام وجه آن را همراه با سفارش کالا در اختیار فروشنده قرار می دهد. بعد فروشنده کالا را برای وی ارسال می نماید که در این روش عمده ریسک متوجه خریدار به نفع فروشنده است. البته این روش پرداخت زمانی می تواند مناسب باشد که : اولا ً خریدار به فروشنده اعتماد کامل داشته باشد. ثانیاً: مقررات کشور خریدار اجازه پیش پرداخت وجه به طور کامل فراهم نماید و ثانیاً خریدار و فروشنده اطمینان داشته باشند که دولت محدودیت هایی بر صادرات و واردات کالایا خدمات ایجاد نکند.
- پرداخت بر روی حساب باز یا وعده دار : این روش بر پایه اعتماد کامل فروشنده به خریدار استوار است. با انتخاب این روش بیشترین ریسک متوجه فروشنده کالا می باشد و بر اساس توافق خریدار می بایست پس از دریافت کالا وجه آن را به فروشنده پرداخت کند. فروشنده هم زمان با ارسال کالا، اسناد حمل را نیز به نام خریدار تنظیم کرده و مستقیمأ ارسال می کند. خریدار پس از دریافت کالا اقدام به پرداخت وجه کالا می نماید.
- پرداخت بر روی برات :1) روش وصولی ساده : فروشنده هم زمان با ارسال کالا اسناد حمل را به نام خریدار تنظیم و بر مبنای آن، برات ساده ای را بر عهده خریدار کشیده و از طریق بانک خود و یا مستقیمأ برای خریدار ارسال می کند. این روش نسبت به روش قبلی برای فروشنده ریسک کمتری دارد و در صورت قبولی برات توسط خریدار، فروشنده می تواند وجه آن را از طریق بانک خود پیگیری کند و چون در برات زمان پرداخت تعیین می شود زمان انتظار فروشنده برای دریافت وجه مشخص است.2) روش وصولی اسنادی: در این روش فروشنده پس از تهیه و تولید کالا به همراه اسناد حمل، دستورالعمل خود را نیز ارسال می کند. فروشنده به همراه اسناد یک دستورالعمل به بانک خود می دهد و بانک فروشنده، اسناد را به همراه دستورالعمل برای بانک خریدار ارسال می کند. هر دو بانک فروشنده و خریدار می بایست بر اساس دستورالعمل فروشنده، متناسب با وظایف خود عمل نمایند. این روش از نظر خریدار مطلوبیت کمتری دارد زیرا باید دقیقأ بر اساس دستورالعمل فروشنده عمل کند.
- پرداخت از طریق اعتبار اسنادی: در این روش تجار (وارد کننده/صادر کننده) بطور مستقیم با یکدیگر ارتباط نداشته بلکه از طریق واسطه های خویش یعنی بانکهای تجاری معتبری که گشایش و ابلاغ اعتبار اسنادی را پذیرفته اند به ارتباط با یکدیگر و مبادله کالا می پردازند و در صورتیکه به تعهدات و وظایف حرفه ای خویش مطابق با متن اعتبار اسنادی عمل نمایند ریسکی را در معامله تحمل نخواهد نمود. این شیوه بیشتر به نفع فروشنده است زیرا خریدار هیچ کنترلی بر کالا ندارد و حتی امکان دارد فروشنده قبل از ارسال کالا اسناد حمل را به بانک ارائه و وجه اسناد را دریافت نماید. البته راههای بسیاری برای جلوگیری از این موضوع وجود دارند و خریدار این امکان را دارد که شرایطی را در اعتبار اسنادی بگنجاند و حتی المقدور ریسک های موجود را کمتر کند. در این حالت ریسک عدم دریافت وجه برای فروشنده حذف می شود و خریدار با در نظر گرفتن شرایط سخت گیرانه در اعتبار، از دریافت کالای مورد نظر، اطمینان حاصل می کند.
تقسیم بندی روش های پرداخت بر اساس حداقل ریسک برای خریدار و فروشنده:
| ردیف | ترتیب مطلوبیت روش پرداخت برای خریدار | ترتیب مطلوبیت روش پرداخت برای فروشنده |
|---|---|---|
| 1 | روش حساب باز | %100 پیش پرداخت |
| 2 | روش وصولی ساده | اعتبار اسنادی |
| 3 | روش وصولی اسنادی | روش وصولی اسنادی |
| 4 | اعتبار اسنادی | روش وصولی ساده |
| 5 | %100 پیش پرداخت | روش حساب باز |