شرایط ایران برای باقی ماندن در برجام
ماندن یا خروج ایران از معاهده برجام بستگی به اقدامات کشورهای اروپایی برای چگونگی جبران بدعهدی آمریکا دارد و اگر برجام نتواند منافع کشورمان را تامین کند، شرکت های اروپایی با از دست دادن بازارهای ایران متضرر خواهند شد.
به گزارش گروه تفسیر، تحلیل و پژوهش های خبری ایرنا، پس از اینکه رییس دولت آمریکا هیجدهم اردیبهشت ماه به دلایل واهی از جمله همکاری ایران با تروریسم خروج این کشور از تفاهمنامه برجام را اعلام کرد، ایران هم مواضع و شروط خود برای ماندن در این معاهده را به صورت روشن به کشورهای حاضر در برجام رساند.
پیام دولتمردان کشورمان این بوده که ماندن ایران در برجام به اقدامات کشورهای اروپایی، روسیه و چین بستگی دارد اینکه سایر حاضران در این معاهده تا چه حد به تعهدات خود پایبند هستند و چگونه می توانند خروج آمریکا را جبران کنند. در این مدت هم تمام کشورهای حاضر در برجام ضمن انتقاد از رفتار دولت امریکا، به پایبندی خود در اجرای مفاد توافق برنامه جامع اقدام مشترک تاکید داشتند.
اما ایران به گفته ها اکتفا ندارد و از کشورها تضمین می خواهد. طبق گفته «عباس عراقچی»معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان؛ برجام در وضعیت عادی به سر نمی برد و تعادل این توافق بین المللی به هم ریخته و با خروج آمریکا تحریم هایی از سوی این کشور مجددا اعمال می شود. ایران هنوز تصمیم نگرفته در برجام باقی بماند یا خیر. تصمیم ما در این مورد به مذاکرات با کشورهای اروپایی، چین و روسیه بستگی دارد در حال مذاکره برای تصمیم گیری در این باره هستیم و در پایان مذاکرات جمع بندی خواهد شد که آیا با ماندن ایران در برجام، منافع کشورمان تامین می شود یا خیر.
یکی از مهم ترین انتظارات ایران از اجرای برجام، ماندگاری شرکت های اروپایی در کشورمان است و برخی از مقامات کشورهای اروپایی از جمله آلمان و فرانسه اعلام کرده اند که برای حمایت از شرکت‌های اروپایی در ایران، هرکاری می کنند. قطعا از دست دادن بازار ایران برای شرکت های اروپایی هم هزینه هایی را در پی خواهد داشت بنابراین به دنبال راهکاری برای باقی ماندن در ایران با کمترین هزینه از سوی آمریکا هستند.
شرکت های اروپایی تابع تصمیم دولت های خود هستند
«هادی حق شناس» کارشناس اقتصادی در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا درباره همکاری شرکت های اروپایی با ایران در چارچوب برجام، گفت: اگر اروپایی ها در حفظ برجام اراده سیاسی داشته باشند به طور قطع شرکت ها هم از دولت خود پیروی خواهند کرد هرچند که ممکن است منافعشان در آمریکا به خطر بیفتد اما قطعا منافع خود در کشورشان را ترجیح می دهند.
وی با تاکید بر اینکه در نهایت این دولت ها هستند که تصمیم می گیرند به تعهدات خود در برجام پایبند باشند و انتظارات ایران را برآورده کنند، ادامه داد: یک شرکت اروپایی قطعا در اروپا منافع بیشتری دارد تا در کشور آمریکا چنانکه نسبت به ایران منافع بیشتری در آمریکا خواهد داشت.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه پس از اعلام خروج آمریکا از برجام تاکنون هیچ یک از کشورهای در این معاهده با آمریکا همراهی نکردند، گفت: مواضع سیاسی اروپایی ها تا کنون مبتنی بر حفظ برجام بوده اما باید دید تا چه حد اجرایی می شود و ماندگاری شرکت های اروپایی در ایران به مواضع کشورهای اروپایی بستگی دارد.
حق شناس با اشاره به رفتار بین اروپا و آمریکا در مسائل بین المللی اظهار داشت: برجام تنها تفاهمنامه ای نیست که آمریکا در اجرای آن بدعهدی کرده و مشابه این رفتار مانند خروج از تفاهمنامه آب و هوای پاریس، افزایش تعرفه برای کالاهای اروپا، چین و کانادا مانند فولاد و آلومینیوم یا خروج آمریکا از شورای حقوق بشر را از آمریکا شاهد هستیم . اگر اروپا در برابر این رفتار امریکا و زیاده خواهی هایش ایستادگی نکند در واقع به تحقق شعار ترامپ مبنی بر امریکا قدرت اول در دنیا کمک کرده است.
وی افزود: نکته دیگر این است که همین که اروپایی ها در ارتباطات خود با ایران نفت و گاز کشورمان را خریداری کنند و پول را بپردازند، خروج امریکا از برجام با حداقل عوارض برای ایران خواهد بود.
حق شناس در ارتباط با انتظار ایران از برجام درباره ماندگاری شرکت های اروپایی تاکید کرد: نکته این است که در ارتباطات با شرکت های اروپایی نیازی به ورود شرکت های بزرگی که منافعی در آمریکا دارند نیست و می توان برای نقل و انتقالات هزینه ها از ظرفیت های شرکت های کوچک و متوسط اروپایی استفاده کرد.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: کشور نیازی به حضور تمام شرکت های بزرگ اروپایی ندارد و با توجه زیرساخت هایی که در ایران داریم ، حداکثر نیاز ما سالیانه به 40 میلیارد دلار کالاهای واسطه ای یا سرمایه ای است در حالی که حجم تجارت اتحادیه اروپا بسیار بیش از این اعداد و ارقام است و اگر اگر اروپایی ها بخواهند این حجم معامله را با ایران داشته باشند، ضرورتی به ورود شرکت های بزرگ اروپایی نیست.
حق شناس با تاکید بر اینکه این دوره هم یک دوره گذار است و تحریم های دولت آمریکا ماندگار نخواهند بود، ادامه داد: برای بحران گذرا راهکارهای کوتاه مدتی پیش پای ایران وجود دارد که می تواند از آنها برای عبور از این شرایط استفاده کند. ما تحریم های شورای امنیت را پشت سر گذاشته ایم که بسیار شدید تر از تحریم های مصوبه دولت آمریکا بودند.
وی گفت: در نهایت معتقدم عامل ماندگاری شرکت های اروپایی در قراردادها و تفاهمنامه هایی که در شرایط برجام به اجرا رسید، اراده سیاسی دولت های اروپایی است.
منافع اقتصادی ارحج بر مواضع سیاسی
واقعیت این است که روابط کشورها با یکدیگر به تناسب منافعشان تعریف و تنظیم می شود. به طور قطع اگر کشورها با یکدیگر منافع مشترک قابل توجهی نداشته باشند، هزینه ای برای افرایش تعامل با یکدیگر نمی پردازند. از سوی دیگر طبیعی است اگر کشورها با یکدیگر منافع مشترک قابل توجهی داشته باشند نوع دیگری از روابط سیاسی و اقتصادی تعریف می کنند. چنانکه شاهد آن بودیم که در جریان اجلاس اخیر اوپک روسیه به دلیل قرارداد 30 میلیارد دلاری با عربستان در کنار این کشور قرار گرفت یا اینکه وقتی آمریکا تعرفه آلومینیوم و فولاد چین را افزایش داد، چین از آنجایی بازار دیگری به این وسعت برای صادرات نداشت با امریکا کنار آمد.
اینکه ارتباطات قوی اقتصادی آمریکا با دنیا می تواند در تنظیم روابط این کشور با سایر کشورها تعیین کننده باشد ، طبیعی است و این قاعده بازی است که منافع اقتصادی مواضع سیاسی را تعدیل یا تنظمی می کند. حال اینکه به طور قطع شرکت اروپایی هم منافعی را در کشورمان دارند که پس از برجام برای ورود به کشورمان صف کشیدند و حالا خروج از این بازار هزینه های زیادی برای آنها دارد و به همین دلیل است که اتحادیه اروپا به دنبال راهکارهایی برای باقی ماندن ایران در برجام است.