صدور فاکتور و اخذ گواهی مبدأ

سازمان جهانی گمرک، گواهی یا گواهینامه مبدأ را به شرح ذیل تعریف می کند:

عبارت است از سند خاص شناسایی کالاها که در آن مقام یا ارگان صالحی که به او اختیارصدورگواهی مبدأ داده شده است، صریحاً گواهی می کند کالاهایی که گواهینامه مربوط به آن ها می شود، درکشورمعینی به وجودآمده است. این گواهی ممکن است همچنین حاوی یک اظهارنامه از طرف سازنده، تولید کننده، تهیه کننده، صادرکننده یا سایر اشخاص صلاحیت دار باشد.

گواهی مبدأ سندی است که به درخواست صادرکننده یا نماینده قانونی وی برای تعیین مبدأ یک کالای صادراتی توسط اتاق بازرگانی کشور صادر کننده کالا (کشور فروشنده) و طبق فرمی که توسط اتاق بازرگانی بین المللی (ICC) توصیه شده صادر می گردد. کشورسازنده و مبدأ کالا را قبلاً کشور تولید کننده نهائی کالا بشمار می آوردند ولیکن با رونق ضوابط سازمان جهانی تجارت (WTO) و طبق قواعد تعیین مبدأ کالا در حال حاضر تعیین مبدأ کالا برپایه تغییرات و مراحل تکمیل کالا و با توجه به تغییرات و مشخصات تعرفه بندی و کد سیستم هماهنگ شده کالا انجام می پذیرد. از نظر استانداردهای گمرکی، تشخیص مبدأ یک کالای صادراتی فرآیندی پیچیده و بحث برانگیز است، اما با این وجود این امر پایه ای اساسی برای تعیین تعرفه ها و سایر شاخص های مهم تجارت فرامرزی به شمار می رود.
اگرچه سابقه صدور گواهی مبدأ به سال های بسیار دوری برمی گردد، اما صدور این سند همراه با تایید سایر اسناد صادراتی در سال 1923 میلادی و در پی تشکیل کنوانسیون بین المللی ژنو با تدوین مقررات تسهیل تشریفات گمرکی رایج گردید. بر این اساس دولت ها مجاز به تشکیل سازمان های مناسبی در قلمرو ملی تحت حاکمیت خود برای صدور گواهی مبدأ شدند.

مطابق بند 11 کنوانسیون 1923 ژنو، دولت ها می توانند مجوز و ماموریت فرآیند صدور گواهی مبدأ را به سازمان های غیردولتی که دارای صلاحیت لازم هستند، اعطا نمایند. لذا از یک سو نظر به گستردگی شبکه اتاق های بازرگانی و تسهیلات فراهم شده توسط آن ها، و از سوی دیگر با توجه به حسن شهرت و اعتبار اتاق ها در ارائه خدمات به بازرگانان، مسئولیت صدور گواهی مبدأ در اغلب کشورها به اتاق های بازرگانی تفویض شده است.

از نقطه نظرکاربرد این سند باید متذکرشد که در بازرگانی بین المللی ، بعضی دولت ها در روابط فی مابین برای کالاهای تولید شده در کشورهایشان ( طرف ها خودضابطه مربوط به تشخیص کالاهای تولید شده در یک کشور را تعیین می کنند) مزایایی به صورت تخفیف دراخذ حقوق ورودی یا کلاً معافیت از آن، برای یکدیگر قائل می شوند. درقرارداد های پایاپای نیز می توان ازان گواهی استفاده کرد و بر پایه آن مبدأ کالاهای مبادله شده میان کشورهای طرف قراردادها را مشخص ساخت.

گواهی مبدأ در ایران توسط اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران صادر می گردد و دارای مشخصات زیر می باشد:

1. عنوان گواهی مبدأ
2. نام کشور سازنده کالا
3. نام کشورو اتاقی که گواهی مبدأ راصادر کرده است
4. فرستنده یا فروشنده کالا
5. وسیله حمل و نقل
6. تعداد اقلام کالا
7. علائم و تعداد بسته ها
8. شماره و نوع بسته بندی
9. شماره و تاریخ فاکتور
10. گواهینامه توسط مقام
11. صادر کننده گواهی کننده
12. محل وتاریخ و مهرو امضاء مقام مسئول گواهی کننده

تشخیص ضرورت صدور گواهی مبدأ برای یک کالای صادراتی بر عهده اتاق بازرگانی نیست، بلکه تنها واردکننده کالا است که می داند که آیا در عمل نیازی به دریافت این گواهی وجود دارد یا خیر.