بسترسازی صادرات و تعادل عرضه و تقاضای ارز حلقه مفقوده بازار ثانویه
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) گفت: دولت بازار ثانویه ارز را راه‌اندازی کرد، اما این بازار ثانویه نیازمند «تعادل‌سازی در عرضه و تقاضای ارز» و سپس «بسترسازی مناسب در توسعه صادرات» است.
مهدی صادقی شاهدانی در تشریح تأثیر بازار ثانویه ارز در واقعی‌سازی نرخ ارز، اظهار داشت: شرایط نظام ارزی و بازار ارز اقتضاء می‌کرد که در جهت متعادل‌سازی نرخ ارز حرکتی صورت گیرد، ضرورت داشت به سمت و سویی حرکت کنیم، تا بازار ارز پایداری را در کشور تجربه کنیم.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) گفت: ایجاد بازار ثانویه ارزی، حرکتی مناسب است که می‌تواند در جهت استقرار یک نظام ارزی شناور مدیریت شده، البته در آینده، کارساز باشد، این بازار ثانویه بستر مناسبی برای ایجاد یک نظام ارزی شناور مدیریت شده خواهد بود.
* الزامات بازار ارزی ثانویه
صادقی بیان کرد: ایجاد بازار ارزی ثانویه مثل این است که ریل راه‌آهن را بسازیم، اما قطعا این ریل نصب شده اگر لکوموتیو و واگن‌های مربوطه روی آن تعریف نشود، عملاً کارکرد لازم را نخواهد داشت؛ بازار ارزی ثانویه نظیر همین ریل‌گذاری است و صرف ایجاد ریل، هدف تحقق اهداف حمل و نقل را محقق نخواهد کرد.
رئیس دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) گفت: بازار ثانویه ارزی چنین وضعیتی را دارد، مثابه یک خط ریلی است، باید تعاریف لازم آن هم محقق شود تا به ایجاد بازار با ثبات ارزی دست یابیم.
صادقی اضافه کرد: همان طور که از اسم بازار ثانویه هم مشخص است، این بازار دو جنبه «عرضه» و «تقاضا» دارد، اما در آنچه ما به عنوان بازار ارزی ثانویه ایجاد کرده‌ایم، به خاطر آنکه الزامات مربوط به آن مورد توجه قرار نگرفته است، نباید انتظار کارکرد لازم را حداقل در کوتاه مدت از آن داشت، بلکه زمانی آن کارکرد لازم را باید از این بازار انتظار داشت که به الزامات مربوطه آن پایبند باشیم.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) ادامه داد: در بازار ارزی ثانویه فعلی قرار است عرضه‌کنندگان ارز در مقابل متقاضیان ارز قرار بگیرند، اما وقتی شرایط بازار ارزی ثانویه را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که شکاف قابل توجهی وجود دارد که این شکاف، شکاف مازاد تقاضایی است.
وی توضیح داد: «شکاف مازاد تقاضایی» یعنی کسانی هستند که تقاضای ارز قابل توجهی دارند، ولی از آن طرف کسانی که باید این تقاضا را با نرخی منطقی برآورده کنند، وجود ندارد، مقدار آنها کمتر از آن چیزی است که برای آن تقاضا وجود دارد؛ بنابراین وقتی در بازار شکاف مازاد تقاضایی وجود دارد تقاضا فشار می‌آورد و شما از کارکرد این بازار آنچه را که هدف‌گذاری کرده‌اید، نمی‌توانید محقق کنید.
* ارز بازار ثانویه فعلا به گرانی واردات منجر می‌شود
رئیس دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) ادامه داد: ما از بازار ثانویه منطقی‌سازی نرخ ارز را می‌خواستیم، ولی این هدف در شرایطی محقق می‌شود که یک شرایط تعادلی در بازار وجود داشته باشد؛ بنابراین ما این بازار ثانویه را ایجاد کردیم عده‌ای متقاضی ارز و عده‌ای عرضه‌کننده ارز آمدند، ولی باید توجه داشت که چون چندان نتوانسته‌ایم در ارتباط با توسعه صادرات غیرنفتی و حتی مواد پتروشیمی آنچنان که لازم است شرایط را فراهم کنیم، بنابراین از جهت عرضه همچنان مشکل وجود دارد، یعنی آن عرضه‌ای که باید بیاید در این بازار و در تقابل با تقاضا قرار گیرد، هنوز کفایت لازم را ندارد.
صادقی اضافه کرد: نباید انتظار داشته باشیم که بازار ارزی ثانویه فعلی با این شرایط، آن هدف اصلی را که ما برای آن درست کرد‌ایم به صورت درصدهای بالا محقق کند، چون شکافی بین عرضه و تقاضا وجود دارد که این شکاف همچنان موجب می‌شود، نرخی که از این بازار به دست می‌آید همچنان نرخ بالایی باشد، یعنی تقاضاکنندگانی هستند که برای امور وارداتی خود، تقاضای ارز دارند اما وقتی آن نرخ را مشاهده می‌کنند متوجه می‌شوند این نرخ صرفه اقتصادی ندارد و نمی‌توانند با نرخ کنونی، واردات مورد نیاز را تامین کنند یا اگر بخواهند با آن نرخ تهیه کنند، آن نرخ ارز، نرخی نیست که وقتی کالای وارداتی براساس آن نرخ وارد شد، بتوان آن کالا را در بازار داخلی به راحتی فروخت، زیرا بالاخره نرخ ارز تعیین می‌کند که قیمت وارداتی شما چه میزان باشد.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) اظهار داشت: پس نباید انتظار داشته باشیم که این بازار ثانویه ارزی آن کارکردی که برای آن تعریف شده است در کوتاه مدت محقق کند.
* «بسترسازی توسعه صادرات» اولویت دوم در بازار ارزی ثانویه
وی با طرح این سوال که پس باید چه کار کرد، توضیح داد: ضرورت دارد در جهت توسعه صادرات بتوانیم گام‌های جدی برداریم؛ پیش‌بینی می‌کنم، اگر توسعه صادرات ما به اعداد قابل توجهی برسد، یعنی 70 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشته باشیم که در حال حاضر نرخ‌های ارزی فعلی انگیزه لازم را برای صادرات را فراهم می‌کند.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) ادامه داد: اما صرف اینکه نرخ ارز، انگیزه لازم را برای توسعه صادرات فراهم کند، کفایت نمی‌کند، زیرا در خیلی از وقت‌ها این نرخ، با وجود آنکه نرخ بالایی هم بوده است اما انگیزه لازم را برای صادرکننده فراهم کرده است اما صادرکننده بسترهای مناسب برای توسعه صادرات نداشته است.
صادقی ادامه داد: ما هنوز نتوانسته‌ایم، بسترهای مناسبی را برای توسعه صادرات فراهم کنیم، بنابراین ضرورت دارد در کنار ایجاد بازار ثانویه ارزی در رابطه با توسعه صادرات قدم‌های متفاوت‌تری نسبت به گذشته برداریم.
وی توضیح داد: در واقع امروز باید مسیر توسعه صادرات نسبت به گذشته، کاملا روان‌تر باشد، یعنی کسی که می‌خواهد کالایی را صادر کند، نباید درگیر مسائل اداری و جریان‌های بروکراتیک دوره‌های گذشته باشد و اگر این جریان‌های بروکراتیک دوره‌های گذشته در توسعه صادرات کماکان وجود داشته باشد، در بازار ثانویه ارزی، صادرکنندگان قابل توجهی که باید ارز خود را در آن بازار ارائه کنند، آن مقدار که بازار اقتضاء دارد، مثل آن نخواهد بود، پس باید به این سمت برویم که بسترهای مناسب برای توسعه صادرات را فراهم کنیم، محدودیت‌های توسعه صادرات را کم کنیم، حتی اعلام سیاست کنیم، از این پس نظام اقتصادی کشور برای توسعه صادرات این انگیزه‌ها را اضافه بر انگیزه‌های ارزی ایجاد کرده است.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) گفت: زمانی که صادرکننده متوجه می‌شود که برای توسعه صادراتش، مسیرهای روان‌تری تعیین شده است، میزان صادرات خود را توسعه می‌دهد، صادرکنندگان جدیدی به این جرگه می‌پیوندند و وقتی که حجم صادرات ما افزایش یابد، از کسانی که عرضه کننده ارز صادراتی هستند، در این بازار به یک شرایط تعادلی می‌رسد.
* تعادل ارزی با مناسب‌سازی نظام صادراتی کشور
صادقی گفت: آنجا که باید انتظار داشت، اگر بازار ثانویه ارزی را به یک شرایط تعادل ارزی برسانیم، طوری که آن مقدار عرضه ارزی که لازم است، در قیاس با آن مقدار تقاضای ارز اتفاق بیفتد آن زمان به نرخ متعادل ارزی می‌رسیم، نرخی که هم صادرکننده رضایت خاطر دارد و انگیزه‌های مناسب برای آن فراهم است، هم واردکننده می‌تواند آن نرخ را تحمل کند.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) بیان کرد: اما شرایط موجود، شرایطی است که بازار ثانویه ارزی از یک عدم تعادل رنج می‌برد و این عدم تعادل آن اثری که باید روی بازار اولیه ارز بگذارد، آن طور که مناسب است، نخواهد بود.
وی ادامه داد: پیش‌بینی این است که در آینده اگر نظام صادراتی کشور شرایط بسیار خوبی را برای صادرکنندگان فراهم کند، نرخ ارز هم که سیگنال‌های خیلی خوبی می‌دهد بر اساس بازار ثانویه ارزی می‌تواند به سمت شرایط تعادلی حرکت کند.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) اظهار داشت: ایجاد شرایط تعادلی در بازار ثانویه ارزی نوید این را می‌دهد که ما می‌توانیم به سمت ایجاد استقرار یک نظام ارزی شناور مدیریت شده گام‌های جدی برداریم و آنجا نرخ ارز می‌تواند یکسان‌سازی شود؛ یکسان‌سازی نرخ ارز در آن شرایط که رخ می‌دهد می‌تواند ادامه مسیر خود را تضمین کند و آن، نرخی باثبات و بدون نوسان قابل توجه ارز باشد.
منبع: وب سایت خبری فارس